„Zmierzch”, którego zasadniczą treścią jest ciężka ,upokarzająca praca małżeństwa Gibałów przy kopaniu torfu. Przy opisie chłopów pisarz zastosował technikę naturalistyczną, co pozwoliło w jaskrawy sposób przedstawić problem wiejskiej biedoty. Jednak w końcowej części opowiadania Żeromski tworzy przepiękny opis pejzażu- maluje słowem obraz nadchodzącego zmierzchu. Obraz ten przywodzi na myśl najlepsze dzieło impresjonistów. Zwykłe przedmioty: świerki, pniaki, smugi, wody mienią się pod wpływem słońca, ich kształty i kolory są jakby w ciągłym ruchu. W opisie tym występuje wiele jednorazowych określeń barw, wiele słów oddaje grę światłocieni. Powoli ogrania przyrodę cisze, wszystko co żyje układa się do snu<–6–>.

Druga faza zmierzchu przynosi mgły i falę mroku. Zastosowana w tym opisie personifikacja mgieł sprawia, że stają się one jakby istotami żywymi. Mają nieokreślone barwy, dziwaczne, wielkie kształty, głębszą szarość i fiolet nadchodzącej nocy. Gdzieś w głębi rozbłysła samotna, wieczorna gwiazda. Tymczasem na dole pośród ogarniającego świata mroku, dwoje nędzarzy walczy o prawo do życia kontynuując katorgiczną pracę wbrew prawom natury. Mgły, przysłaniające pracujących Gibałów podkreślają złamanie naturalnego porządku świata, opartego na idealnej harmonii ludzkiego życia z porządkiem natury. Oto gdy przyroda układa się do snu człowiek musi jeszcze pracować. Kontrasty światła i mroku, cieni i blasków nadają temu fragmentowi cechy wybitnie impresjonistyczne, co powoduje że jest to proza nasycona głębokim liryzmem.